Jargon’un Diğer Adı Nedir? Esprili Bir Yolculuğa Çıkalım
Bugün size anlatacağım şey, dilin gizli kahramanı: Jargon! Hani, o ne olduğunu anlamadığınız, ama bir şekilde arkadaşlarınızla konuşurken birdenbire aklınıza düşen “şeyler”. Evet, jargon’dan bahsediyorum. Bazılarını seviyorsunuz, bazılarıysa insanı resmen “Bunu bana ne zaman söyledin?” dedirten türden. Ama her şeyden önce, jargonun başka bir adı var mı diye düşündünüz mü? Gelin, bu olayı biraz mizahi bir bakış açısıyla çözümleyelim.
Jargon, Gerçekten Kötü Bir Şey Mi?
Bir arkadaşım var, sürekli jargon kullanır. “Hadi ya, ne dedin? Anlamadım!” dediğimde, bana “Tamam ya, biraz frekans yakalayalım, dilini çözüyorum” falan der. Ben de ne demek istediğini anlamaya çalışırken içimde bir “Benimle dalga geçiyor mu?” kıvılcımı yanar. Ama işin gerçeği şu: Jargon, aslında pek çok ortamda da işinizi kolaylaştıran, eğlenceli ve bazen gereksiz ama ilginç bir iletişim biçimidir. Hani, bu kadar da mı abartılır diye düşünüp kendi kendinize “Buna mı jargon diyorlar?” diyebilirsiniz. Ama aslında jargonun diğer adı tam olarak “modern kelime sihirbazlığı” olabilir. Bunu kabul etmek biraz zor ama yavaş yavaş alışıyoruz.
Jargon’un En Sevimli Yanı: Eğlenceli, Ama Gerçekten Sevimli
Bir zamanlar bir arkadaşım, en sevdiği sosyal medya fenomeninin “influencer jargonunu” bana anlatıyordu. “Ya, biliyorsun işte, o influencer’lar hep ‘sponsorlu içerik’ diyorlar ya, aslında ne kadar da ilginç bir kelime!” dediğinde, o an gerçekten anlamadım. Hani biri size ‘sponsorlu içerik’ dediğinde ne yapacaksınız? “Beyefendi, ben size komik bir video çekmeyi teklif ediyorum!” demek mi? Ama yine de bu kelimeler bir şekilde hayatımıza girmedi mi? Evet, girdi. Herkesin kullandığı kelimeler, sırf birinin bir trend başlatmasıyla bir anda jargona dönüşebiliyor. Bu da demek oluyor ki, jargon aslında sıkça “trendin en son halleri”nden biridir. Kısacası, jargon bazen hayatımızı kolaylaştırır; bazen de abartıldığında zorlaştırır.
Jargon’un Diğer Adı Nedir? İşte Cevap!
Şimdi gelelim en merak edilen soruya. Jargon’un başka bir adı var mı? Tabii ki var! “Özel dil” demek en doğru tanım olabilir. Çünkü jargon, her grup ya da topluluk için özel olarak geliştirilen bir dil biçimidir. Mesela, iş yerinde herkesin kullandığı o “operasyonel kelimeler” yok mu? “İleriye dönük planlama yapmak” mı? Yani, bu gerçekten ne demek? Aynen, ben de bilmiyorum. Ama bu dil, o kadar yaygın ki, insanlar bir şekilde anlamını sorgulamadan bu kelimeleri kullanıyorlar. Hani bir bakıyorsunuz, “restructuring” demek istiyor ama aslında “yeniden yapılanma” demek istiyorlar, ama kimse bu farkı fark etmiyor!
Jargon’un Farklı Yüzü: Olumsuz Yanları
Her güzel şeyin bir de kötü tarafı vardır ya, jargon da bazen abartıldığında “anlam karmaşası”na yol açabiliyor. Yani, bazen o kadar çok jargon kullanıyorsunuz ki, normal bir insanın ne söylediğinizi anlaması neredeyse imkansız hale geliyor. İletişim kurmaya çalışıyorsunuz ama bir anda “Benimle ne konuşuyorsun?” diye size bakıyorlar. Hani, biraz bu işin de sınırlarını belirlemek gerek. Yoksa “freelance” ya da “crowdfunding” dediğinizde, o kelimeleri anlamayan birinin gözlerinden “Hangi gezegenden geldin?” ifadesi okumak zor olabiliyor.
Ve bazen de bu işin biraz daha ciddiyeti var. Mesela, kimse “Full-stack developer” olduğunda gerçekten ne yaptığına dair derinlemesine bir açıklama yapmıyor. Herkesin jargon kullanması, aslında anlam kaymasına yol açabiliyor. Kısacası, jargonla yaşamaya alıştık ama bunun da her zaman pozitif olmayabileceğini göz ardı etmeyelim.
Jargon Kullanmayı Bırakmak Mümkün Mü?
İzmir’de yaşıyorum, ve burada insanlar genelde çok sıcak ve samimi olurlar. Ama bazen sosyal medyada, yeni bir dil gelişiyor. O dilin ne olduğu hakkında size bir fikrim yok. Ama biri her “bravo, harika bir hikaye!” dediğinde, içimden diyorum ki, “Tamam, ama bu nasıl bir jargon?” Bunu yazarken bile içimdeki “kullanmayalım mı?” sesini duyabiliyorum. O yüzden, bazen jargon kullanmak biraz fazla ciddiyet yüklemesi yapabiliyor. Yani, gerçekten herkesin anlamadığı bir kelimeyi kullanarak karşıdaki insanı ne kadar etkileyebilirsiniz? Sadece “yazılım geliştirme” veya “içerik üretme” demek yeterli değil mi?
Sonuç: Jargon, Hayatımızın Parçası mı?
Sonuçta, jargon bir hayat tarzıdır. Hepimizin kullandığı özel kelimeler, grup içi iletişimi kolaylaştırıyor ve bazen birilerine “şu kelimeyi kullanayım da bir fark yaratayım” dedirtiyor. Ama her şeyin fazlası zarar. Yani, fazla jargon kullanmak bazen biraz kafa karıştırıcı olabilir. O yüzden “Jargon’un diğer adı nedir?” sorusunun cevabı; bence “özelleşmiş dil” veya “ihtiyaç duyulduğunda kullanılan karmaşık kelimeler”dir. Ne kadar kullanırsanız, o kadar daha karmaşıklaşan bu dili sevin ama abartmayın! Hem herkesin anlamadığı bir dil konuşmanın size ne faydası var ki?