Kültürlerin Kesişim Noktasında: Sivas’tan Sonra Hangi Şehir Var?
Bir antropolog olarak yollarda olmayı, kültürlerin dokusuna karışmayı, bir yörenin yemek kokusundan, sesinden, renginden kimliğini okumayı severim. Anadolu’nun ortasında uzanan Sivas’tan yola çıktığınızda, haritada bir sonraki şehre gitmek sadece bir yön seçimi değildir; bir kültürden diğerine geçişin hikâyesidir.
Peki, Sivas’tan sonra hangi şehir var?
Bu sorunun yanıtı coğrafi olarak basittir, ama antropolojik olarak katman katmandır.
Sivas’tan doğuya doğru ilerlediğinizde Erzincan karşınıza çıkar; batıya doğru yönelirseniz Kayseri uzanır. Fakat her iki yön de yalnızca kilometrelerle değil, kültürel derinliklerle ayrılır. Bu yazıda, bu geçişin insan hikâyelerini, ritüellerini ve sembollerini keşfedeceğiz.
Anadolu’nun Kültürel Arterlerinde Bir Yolculuk
Anadolu coğrafyası, binlerce yıldır toplumsal etkileşimlerin kavşağı olmuştur.
Sivas’tan sonra Erzincan’a doğru uzanan yol, aslında Orta Anadolu’nun dengeli, yerleşik düzeninden Doğu Anadolu’nun dağlık, dayanışmacı toplumsal yapısına geçiştir.
Bu geçiş, yalnızca mekânsal değil; aynı zamanda ritüel, inanç ve aidiyet biçimlerinde de kendini gösterir.
Bir köyde kurban bayramında kesilen kurbanın paylaşılma biçimi, diğer köydeki cenaze töreninin sessiz dayanışması… Hepsi, bir topluluğun kimliğini inşa eden görünmez ipliklerdir.
Ritüellerin İzinde: Sivas’tan Erzincan’a Uzanan Kültürel Yol
Sivas’ta düğünlerde davul-zurna ile yapılan halay, Erzincan’da farklı bir ritim kazanır. Ritüeller, bu coğrafyada sadece gelenek değil, toplumsal hafızanın taşıyıcısıdır.
Bir Sivas köyünde görülen “kına gecesi” töreninde kadının sessiz direnişi, “Erzincan barı” oynayan bir topluluğun birliğe vurgu yapışı — her biri, antropolojik açıdan kimlik ifadesinin bir biçimidir.
Ritüellerin sürekliliği, kültürlerin değişimle kurduğu dengeyi gösterir. Bu açıdan Sivas’tan sonra Erzincan’a geçmek, sadece bir coğrafya değil, bir semboller dünyasıdır. Her türkü, her ağıt, her halk oyunu, insanın toplumsal belleğinde bir anlam taşır.
Semboller ve Kimlik: Yolda Karşılaşılan İnsanlık Halleri
Antropoloji bize öğretir ki semboller, kültürün dilidir.
Sivas’ın taş evlerinde yanan sobanın sıcaklığı, Erzincan’ın bağ bozumu şenliklerinde paylaşılan üzüm, aslında ortak bir mesaj taşır: “Biz buradayız.”
Her iki şehirde de dayanışma, misafirperverlik ve çalışkanlık, kimliğin temel yapı taşlarıdır.
Ama bu kimlik, her yolda yeniden yorumlanır. Bir köprünün altından geçen su gibi, kültür de akar, değişir, ama köklerinden kopmaz.
Bir antropolog olarak bu topraklarda gördüğüm şey şu:
İnsanlar kendi kimliklerini, yalnızca “nerelisin?” sorusuna verdikleri cevapla değil, o cevabın arkasındaki hikâyelerle inşa ederler.
Sivaslı bir ustanın sabrı ile Erzincanlı bir demircinin el emeği, aynı tarihsel sürekliliğin parçasıdır.
Topluluk Yapıları ve Dayanışma Kültürü
Sivas’tan sonra Erzincan’a geçtiğinizde, dağların arasında sıkı sıkıya kenetlenmiş topluluklar görürsünüz. Aile, köy ve cemaat yapısı hâlâ güçlüdür.
Bu yapı, bireyin yalnızca sosyal bir varlık olarak değil, aynı zamanda bir anlam taşıyıcısı olarak var olmasını sağlar.
Kadınların imece usulüyle halı dokuması, erkeklerin birlikte tandır kurması, çocukların yaşlıları saygıyla selamlaması — bunların hepsi topluluğun kimliğini sürdürme ritüelleridir.
Bu dayanışma, modernleşmeyle birlikte dönüşse de kaybolmamıştır. Bugün şehir merkezlerinde bile komşuluk bağları hâlâ geçmişten gelen o ortak yaşam anlayışının yansımalarını taşır.
Kültürler Arasında Bir Köprü: Sivas ve Erzincan’ın Antropolojik Bağı
Sivas’tan sonra gelen Erzincan, tarih boyunca hem coğrafi hem kültürel anlamda bir köprü işlevi görmüştür.
Göç yolları, ticaret rotaları ve dini akımlar bu iki şehrin kimliklerini iç içe geçirmiştir.
Alevi-Bektaşi kültürü, Türkmen gelenekleri ve Osmanlı mirası, bu topraklarda harmanlanarak eşsiz bir sentez oluşturmuştur. Her şehir, diğerinin hikâyesini tamamlar.
Sivas’ın merkezi otoriteyi temsil eden yapısı, Erzincan’ın yerel dayanışmacı karakteriyle dengelenir.
Bu karşıtlık değil; Anadolu’nun zenginliğinin bir yansımasıdır.
Bir antropolog için bu yolculuk, kültürün canlı bir organizma gibi sürekli evrildiğini gösterir.
Okuyucuya Bir Davet
Sivas’tan sonra hangi şehir var?
Belki haritada sadece bir isim değişir — ama insanın dünyayı algılama biçimi, ilişkileri ve kimliği değişir.
Kendinize şu soruyu sorun:
– Bir şehirden diğerine geçerken siz de değişiyor musunuz?
– Ritüellerin, yemeklerin, kelimelerin ardında hangi ortak insanlık duyguları gizli?
Sonuç: Yolun Kendisi Kültürdür
Sivas’tan sonra Erzincan vardır — ama bundan çok daha fazlası da vardır: kültürlerin buluşması, ritüellerin sürekliliği, toplulukların dayanışması.
Antropolojik olarak bu yol, insanın kendini yeniden tanımlama sürecidir.
Her adımda farklı bir hikâye, farklı bir kimlik çıkar karşımıza.
Ve sonunda anlarız ki, “Sivas’tan sonra hangi şehir var?” sorusu yalnızca bir coğrafya sorusu değildir; insanın kültürel yolculuğunun en güzel metaforudur.